ایران دارای برخی از بزرگترین ذخایر اثبات شده نفت و گاز طبیعی در جهان است. به عنوان یکی از اعضای موسس اوپک، صادرات نفت برای دهه ها بر اقتصاد ایران تسلط داشته است. با این حال، ژئوپلیتیک پیچیده، تحریم‌ها، زیرساخت‌های قدیمی و نوسانات قیمت جهانی انرژی مانع از سرمایه‌گذاری کامل ایران بر منابع هیدروکربنی فراوان خود شده است.

در عین حال، مصرف داخلی به طور پیوسته در حال افزایش بوده و ظرفیت صادرات را تحت فشار قرار داده است. تغییر دینامیک انرژی در سطح جهانی نیز عدم اطمینان را در مورد تقاضای بلندمدت افزایش داده است. با این حال، توسعه بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران برای رشد اقتصادی کوتاه‌مدت، درآمدهای دولت و حمایت از جمعیت جوان و در حال گسترش حیاتی است.

هم اصلاحات ساختاری و هم سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی عمده برای احیای پتانسیل هیدروکربن‌های بالادستی و پایین‌دستی ایران مورد نیاز است. کاهش تحریم‌های بین‌المللی تحت توافق هسته‌ای برجام، شتاب کوتاهی ایجاد کرد. با این حال، خروج ایالات متحده و اعمال مجدد تحریم های شدید باعث شد بسیاری از IOC پروژه ها را کنار بگذارند. با این وجود، ایران ضمن توسعه قابلیت‌های فنی مستقل، به تقویت شراکت‌ها و شرایط قرارداد برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی ادامه داده است.

چشم انداز انرژی ایران

ذخایر قابل توجه هیدروکربنی ایران امکان تولید بسیار بالاتری را فراهم می کند. ایران دارای بیش از 150 میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام است که حدود 10 درصد از ذخایر جهان است. همچنین 18 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. اکثر این ذخایر نفت و گاز توسعه نیافته باقی مانده اند.

در بلندمدت، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تقاضای انرژی داخلی می‌تواند دو یا حتی سه برابر شود. سطح صادرات نفت و پتروشیمی برای رشد اقتصادی در دهه های آینده حیاتی خواهد بود. با این حال، فناوری قدیمی، کمبود سرمایه سرمایه گذاری، استعدادهای فنی و مشارکت های خارجی مانع استفاده بهینه از منابع شده است.

بر اساس برنامه چشم انداز 2025، ایران قصد دارد کل تولید هیدروکربن خود را از حدود 3.8 میلیون بشکه در روز معادل نفت (boed) به بیش از 8 میلیون بوئد برساند. تولید گاز طبیعی از حدود 830 میلیون متر مکعب در روز (میلی متر مکعب در روز) به 1.3 میلیارد متر مکعب در روز افزایش می یابد. در حالی که ظرفیت نفت خام از حدود 4 میلیون بشکه در روز به 5.7 میلیون بشکه در روز می رسد.

نکته:

دستیابی به این اهداف مستلزم تولید بالادستی از حوزه‌های جدید و بالغ، پذیرش نوآوری‌های فنی جدید و توسعه ظرفیت پایین‌دستی با 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی است. جذب این سطح از شرکت‌های خارجی و تامین مالی با خطر همیشگی بازگشت تحریم‌ها به شدت چالش برانگیز است. با این وجود، جناح های میانه رو در ایران به تعامل با شرکت های بین المللی برای استفاده از آخرین فناوری ها و تخصص مدیریت پروژه ادامه می دهند.

نقش حیاتی درآمدهای نفتی

صادرات نفت از زمانی که ایران برای اولین بار صادرات نفت خام را در سال 1912 آغاز کرد، غالب بوده است. گاز نفتی اولین بار در سال 1928 کشف شد و بعداً در داخل کشور برای کاهش وابستگی به گازوئیل و نفت کوره وارداتی استفاده شد. قیمت های بالای نفت در دهه 1970 باعث رشد سریع اقتصادی شد.

بخش نفت و گاز اکنون حدود 20 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می دهد که حدود 60 میلیارد دلار تخمین زده می شود. با این حال، مالیات و عوارض صادراتی بر درآمد پتروشیمی ها بیش از 50 درصد از درآمدهای دولت را تشکیل می دهد. این درآمدها هزینه های حیاتی بخش عمومی و یارانه ها را در سراسر اقتصاد تأمین می کند.

فعالیت های بالادستی نفت و گاز نیز حدود 6 درصد از کل اشتغال را در حدود 500000 نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم پشتیبانی می کند. با این حال، دولت بر نیاز به رشد اقتصاد گسترده تر تأکید می کند.

بودجه 2020-2019 ایران اهداف بلندپروازانه نفتی را برای فروش تا 1.5 میلیون بشکه در روز نفت خام با قیمت پایه 50 دلار در هر بشکه تعیین کرده است. ایران برای متعادل ساختن بودجه های دولتی به تولید ثابت در حدود 4 میلیون بشکه در روز نیاز دارد.

توافقات انجام شده با چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و سایر شرکای تجاری حدود 1 میلیون بشکه در روز صادرات را پشتیبانی می کند. با این حال، صادرات به طور منظم زیر 1 میلیون بشکه در روز کاهش می یابد. زیرا افزایش مصرف داخلی حجم صادراتی با قیمت بالاتر را کاهش می دهد.

گسترش استفاده از گاز طبیعی

در کنار نقاط قوت در تولید نفت، ذخایر عظیم گاز طبیعی ایران، وضعیت متعادلی به آن می بخشد. رشد سریع تولید گاز طبیعی از دهه 1990، از افزایش تولید برق، فعالیت های صنعتی و ظرفیت پتروشیمی حمایت کرده است. با این حال، ایران هنوز تنها حدود 5 درصد از منابع گازی خود را در اختیار دارد.

همچنین با تحریم هایی که دسترسی به فناوری زیرساخت برای میادین گازی فراساحلی را محدود می کند، استفاده از آن با مشکل مواجه می شود. احداث خطوط لوله، مخازن ذخیره سازی و تأسیسات پایین دستی پرهزینه مورد نیاز است. در حال حاضر، بیش از 40 درصد از گاز استخراج شده مجدداً به میادین نفتی قدیمی تزریق می شود تا تولید نفت خام را افزایش دهد.

برنامه‌هایی در حال انجام است تا تقریباً از بین بردن گاز سوزی در داخل کشور و در عین حال گسترش صادرات گاز در منطقه انجام شود. تبدیل گاز به پتروشیمی های با ارزش افزوده بالا برای صادرات نیز نسبت به فروش ساده گاز اولویت دارد.

نکته:

در این میان، ایران در اکثر گروه های پتروشیمی برای تامین تقاضای داخلی خودکفا شده است. این شامل محصولاتی مانند اتیلن، پروپیلن، بوتادین، بنزن، اوره آمونیاک و سایر واسطه ها می شود. اما صادرات این محصولات همچنان بیش از 50 درصد از کل صادرات غیرنفتی سالانه را تشکیل می دهد.

صادرات پتروشیمی در سال 2019 حدود 17 میلیارد دلار بود. اما بر اساس ظرفیت کارخانه جدید می تواند تا سال 2025 به 25 میلیارد دلار افزایش یابد. خوراک ارزان گاز طبیعی و جغرافیای مناسب برای لجستیک صادرات به ایران مزیت رقابتی می دهد که بازارهای جهانی ثبات بیشتری داشته باشند. متانول، اوره و آمونیاک باعث رشد صادرات اخیر شده اند و چین بزرگترین خریدار آن است.

تاثیر حیاتی تحریم ها

برخی تحلیلگران معتقدند فشار تحریم ها با تشویق شرکت های داخلی برای مقابله با چالش های فنی پیچیده، ایران را به خودکفایی رسانده است. این شامل توسعه دانش در زمینه هایی مانند تولید گاز طبیعی مایع، سیستم های تولید فراساحل، ساخت خط لوله و پتروشیمی های مرتبط است.

چشم انداز نفت و گاز در اقتصاد و صنعت ایران

بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت ایران، به خود می بالد که کشورش این توانایی را دارد که در صورت برداشته شدن تحریم ها و از سرگیری سرمایه گذاری، به سرعت به ۵ میلیون بشکه در روز صادرات نفت برسد. ایران پیش از این پس از دوره‌هایی از مذاکرات مانند سال‌های 2016-2018 افزایش قابل توجهی را نشان داده است. ایران عمدتاً به میدان‌هایی مانند اهواز، مارون و گچساران متکی است که می‌توانند 500000 تا 1 میلیون بشکه در روز افزایش تولید داشته باشند.

با این حال، خوش بینی باید با عدم اطمینان در بازارهای جهانی نفت، زیرساخت های پیر ایران، تغییر سیاست، تکنولوژی در حال تحول، فشارهای تغییرات آب و هوا و تنش های ژئوپلیتیکی اساسی متعادل شود.

این خیلی به سطح کاهش تحریم‌ها از سوی ایالات متحده و متحدانش بستگی دارد. چه از تجدید مذاکرات برجام یا دیگر مصالحه. اگر همکاری‌ها از بین برود، ایران ممکن است سیاست‌های «نگاه به شرق» را برای تعمیق روابط با چین، روسیه، هند و استفاده از مکانیسم‌های خلاقانه برای دور زدن تحریم‌ها با شرکای مشتاق بپذیرد.

در داخل، بحث‌های سیاسی پیرامون شرایط قرارداد برای جلب حمایت IOC در مقابل شرکت‌های داخلی که از آنها حمایت می‌کنند، ادامه دارد. اما اکثر کارشناسان بر این عقیده هستند که هم تخصص خارجی و هم ایجاد قابلیت داخلی برای تبدیل پتانسیل هیدروکربنی به ارزش تحقق یافته که از رونق بیشتر حمایت می کند ضروری است.

در نتیجه

ایران علیرغم ذخایر عظیم نفت و گاز خود، تلاش کرده است تا نعمت های طبیعی را به دستاوردهای اقتصادی پایدار برای مردم خود تبدیل کند. اما محدودیت‌های زیرساختی مداوم، سوء مدیریت میدانی، تحریم‌ها و موانع دسترسی به بازارهای جهانی منجر به تولید و صادرات بی‌ثبات شده است.

با این وجود، انرژی موتور گرداننده اقتصاد ایران و منبع حیاتی درآمدهای دولت است. دوره‌های گذشته بدون تحریم، افزایش تولید چشمگیر را نشان می‌داد. استفاده از گاز طبیعی به تدریج بهبود یافته است. در حالی که پتروشیمی های پایین دستی تقاضای صادراتی قوی را تامین می کنند.

با سیاست‌های عمل‌گرایانه، ارتقای زیرساخت‌های حیاتی، انتقال مستمر تخصص و سرمایه‌گذاری جهانی، ذخایر عظیم هیدروکربنی ایران همچنان می‌تواند امنیت انرژی و منافع استراتژیک بیشتری را در داخل کشور تامین کند و در عین حال از تنوع اقتصادی گسترده‌تر، رشد شغلی با کیفیت و بهبود استانداردهای زندگی برای دهه‌های آینده حمایت کند.

به دنبال کدام گزینه هستید؟ با کلیلک بر روی هر کدام از موارد زیر می توانید برای بهترین سرمایه گذاری قدم بردارید. گروه اقتصادی رادین، خرید سهام پالایشگاه منطقه پارس شمالی (پتروپالایش برزویه) را برای شما فراهم کرده است. این فرصت را از دست ندهید.

خرید سهام، قیمت سهام پالایشگاه، خرید سهام پالایشگاه، بهترین فرصت سرمایه گذاری، بهترین سرمایه گذاری با خرید سهام . سرمایه گذاری در پالایشگاه منطقه پارس شمالی، خرید سهام میعانات گازی، خرید سهام برزویه، خرید سهام پتروپالایش برزویه. بهترین سرمایه گذاری، سهام قابل خرید، بهترین سرمایه گذاری با خرید سهام پالایشگاه، سهام تضمینی، سهام پالایش، برزویه